Beleidsplan hospice Sint Maartenhuis

Inleiding
"De mens leert zolang hij leeft en sterft toch onwetend"

Sterven, daar krijgen wij allemaal mee te maken. Het is zelfs de enige zekerheid die we in het leven hebben. Niemand weet precies wanneer het einde daar is, maar wanneer we weten dat het einde nadert, komt de vraag naar voren hoe en waar wil ik mijn leven voltooien.
Afscheid nemen van partner, kinderen, familie en vrienden en alles wat dierbaar is, dat wil ieder mens doen op een wijze die bij hemzelf past; dat kan (meestal bij voorkeur) thuis zijn. Maar soms is dat om zeer uiteenlopende redenen niet mogelijk. In dat geval bestaat de mogelijkheid te kiezen voor een laatste fase van het leven in een hospice.

Een hospice is een zorgvoorziening die ook wel bijna thuis-huis wordt genoemd, waarmee benadrukt wordt dat de thuissituatie zo veel en zo goed mogelijk wordt nagestreefd.

Het hospice Sint Maartenhuis heeft na goede voorbereiding de deuren geopend in juni 2004. Als zelfstandige organisatie is het hospice gehuisvest in een afgescheiden deel van een zorgcentrum, met een eigen ingang en eigen faciliteiten.

Met zeer veel enthousiasme, schaarse middelen en inzet van veel vrijwilligers, waarbij het bestuur de eerste jaren tevens in de uitvoering actief was, is het hospice uitgegroeid tot een organisatie die:

• Zich wil onderscheiden in de zorg en begeleiding aan de doelgroep terminale mensen
• Kwaliteitszorg levert aan de doelgroep
• Als organisatie wordt gekend
• Een duidelijke organisatiestructuur heeft met duidelijke taakverdelingen

Visie
In hospice St. Maartenhuis wordt uitgegaan van een holistische mens- en begeleidingsvisie. Holisme is een filosofische benadering vanuit het besef dat alles een onderdeel is van een groot geheel waarin alles met alles is verbonden. Holisme is een begrip dat staat voor het zien van samenhang, waarbij m.n. gekeken wordt naar alle aspecten van het menszijn. Waarom besta je? Wat is je levenstaak? In hoeverre ben je gelukkig? Hoe neem je verantwoording voor de essentie van je leven? Kijken naar de totale mens. De mens is een geheel bestaande uit: lichaam (= soma), intellect, gedachten, gevoelens en intuïtie, etc. (= psyche) en is deel van zijn omgeving (= socio).
Kort samengevat zegt men: de mens = een socio-psychosomatische eenheid. De 3 elementen: geestelijk-, lichamelijk- en sociaal zijn niet te scheiden maar wel te onderscheiden.

Wanneer we iemand goed willen begrijpen en helpen, zullen we naar de totale mens moeten kijken en luisteren, en zullen we zijn levensloop enigszins moeten kennen. Voor een juist oordeel is het nodig om een totaal beeld van de persoon te krijgen en daarbij is het essentieel om naar het levensverhaal te luisteren. Daarin zitten vaak aanwijzingen die een indicatie kunnen zijn voor het gedrag en de vragen en problemen van vandaag. Wanneer we de achtergrond van iemand enigszins kennen, krijgen we een beeld van de behoeften van die persoon. Vanuit de behoeften kunnen de zorgvragen worden geformuleerd, welke zorg en begeleiding is nodig, en in een zorg- en begeleidingsplan worden opgenomen. Deze benadering betekent dat niet een klacht (bv. pijn) of een probleem (bv. hoe moet het straks met mijn……) centraal staat, maar de persoon als mens, als totaliteit. Hierbij kan ook de familie of andere naasten een bron van informatie zijn. Holistisch handelen vraagt van de hulpverlener: je eigen handelen kennen en weten hoe je omgaat met spanningen, angsten en andere gevoelens. Met andere woorden: jezelf kennen.

Vanuit deze visie zijn zowel de gast als de hulpverlener/begeleider belangrijk.

De gast
Vanuit de visie staat primair de gast centraal. Al het handelen in het hospice draait om de gast wiens leven binnen afzienbare tijd zal eindigen. Zijn/haar vragen en behoeften zijn uitgangspunt. Belangrijk is hierbij dat de afspraken worden gerespecteerd die de gast met zijn huisarts, familie en andere naasten/dierbaren heeft gemaakt.

Afstemming van de zorg en begeleiding is een continu proces waarin naast de gast betrokken zijn:

• De familie
• De zorgcoördinator
• De vrijwilligers
• Medische- en verpleegkundige zorgverleners/begeleiders
• Als de gast dit wenst: geestelijk- en of maatschappelijk begeleider

Een goede afstemming tussen alle betrokkenen is een vereiste; daarvoor is centrale verslaglegging en dossiervorming noodzakelijk.

Wie kan gast worden/zijn:
In principe kan iedere volwassene met een terminale indicatie in het hospice Sint Maartenhuis terecht. Als uitzonderingen moeten worden genoemd mensen:
- Met bestaande en of blijvende motorische onrust, of zwerfneigingen als gevolg van dementie of psychische stoornis waar niet voldaan kan worden aan zeer specifieke vragen vanuit culturele- en of godsdienstige achtergronden.

Iedere gast krijgt een vrijwilliger als contactpersoon toegewezen, die voor de gast en de familie gedurende het verblijf als aanspreekpunt optreedt. In bepaalde gevallen kan een gast kiezen wie zijn contactpersoon wordt.

Aansturing
De dagelijkse aansturing en uitvoering is in handen van een coördinator. De coördinator is verantwoordelijk voor de totale zorg, begeleiding en dienstverlening van en rondom de gast.

De taken die hierbij horen zijn:

• De planning en organisatie rondom opname, het verblijf en afronding van het verblijf
• Het beheren van het zorg- en begeleidingsplan en zorgen voor dossiervorming
• De inzet en begeleiding van vrijwilligers
• Het handhaven van de kwaliteit van: zorg en begeleiding, de vrijwilligers
• Aanspreekpunt voor: externe dienstverleners en familie
• Zorg voor een goede woon- en leefomgeving in het hospice
• Beheren van financiën voor de dagelijkse gang van zaken

Daar waar mogelijk en wenselijk is kunnen deeltaken worden gedelegeerd. Daarnaast kan de coördinator gevraagd en ongevraagd advies geven aan het bestuur.

De vrijwilliger
De zorg voor en rondom de gast wordt zoveel mogelijk door vrijwilligers uitgevoerd. De vrijwilliger vormt de belangrijkste schakel in de totale zorg en begeleiding van de gast. Daar waar voor de zorg en begeleiding specifieke deskundigheid of vaardigheid wordt vereist, worden professionele krachten ingezet.

De vrijwilliger wordt bij aanmelding/aanstelling beoordeeld op de vaardigheden die van een vrijwilliger, werkzaam in het hospice, verwacht mogen worden. Iedere vrijwilliger, ongeacht vooropleiding, eerdere werkervaring en vaardigheden, is verplicht de basiscursus te volgen. Iedere twee jaar dient de vrijwilliger tenminste één van de aangeboden bijscholingscursussen te volgen. De vrijwilliger is verplicht een vrijwilligersovereenkomst te tekenen, waarin o.a. nadere afspraken betreffende beschikbaarheid, scholing, bijwonen van overleg- en evaluatiemomenten, omschreven staan.

Medische, verpleegkundige en aanvullende begeleiding
De medische zorg en begeleiding van de gast is in principe in handen van de huisarts van de gast. Wanneer dit niet mogelijk is dient de familie in samenspraak met de eigen huisarts een huisarts in Winschoten te zoeken. De coördinator treedt hierbij als intermediair op.

De specifieke verpleegkundige zorg wordt uitgevoerd door professionals van een thuiszorgorganisatie. Pastorale- en of maatschappelijke steun blijft in principe het terrein van de eigen dominee, pastor of anderszins. Wanneer dat niet mogelijk is dient de familie deze zorg en begeleiding naar de wensen van de gast te regelen.

Familie
Familie vormt een belangrijke schakel in de zorg en begeleiding van de gast. Het uitgangspunt dat het hospice een bijna thuis-huis is, geeft de familie de mogelijkheid en de vrijheid te handelen of ze "bijna thuis" zijn in relatie met hun naaste. Als dat gewenst is, wordt de familie actief betrokken bij de totale zorgverlening en heeft daarbij het recht van inzage in de verslaglegging.
De organisatie van het hospice kan voor de familie een verwijzende rol vervullen in de nazorg.

Zorg- en begeleidingsplan en dossiervorming
Voor een goede zorg en begeleiding is een op de gast afgestemd plan nodig. Voor alle bij de zorg en begeleiding betrokken zorgverleners is onderlinge afstemming van essentieel belang. Iedere gast heeft een dossier dat gedurende het verblijf van de gast door alle zorgverleners te raadplegen is en waarin eenduidige rapportage plaatsvindt. De coördinator is beheerder van en verantwoordelijk voor dit dossier.

Kwaliteit zorg en begeleiding
Voor de kwaliteit van de totale zorg en begeleiding is belangrijk:

• Kwalitatief- en kwantitatief op de zorg- en of begeleidingsvraag afgestemde personele inzet
• Helderheid, duidelijkheid en eenduidigheid in overleg en verslaglegging
• Regelmatige nascholing
• Periodieke evaluaties van de zorg en begeleiding
• Periodieke evaluaties van betrokken vrijwilligers/medewerkers

Financiën
Het hospice is een particuliere stichting. De verblijfskosten worden niet door de zorgverzekeraar vergoed, behoudens wanneer de gast daarvoor aanvullend verzekerd is. De Stichting Sint Maartenhuis dient zelf voor financiële bronnen te zorgen. Deze taak valt onder verantwoording van het stichtingsbestuur.

Voor de gast is het verblijf een all-in verblijf, waaronder begrepen dient te worden:

• De zorg
• De maaltijden
• Bewassing
• De verdere begeleiding

Voor de gast wordt een eigen bijdrage per dag in rekening gebracht.

Voorlichting
Wanneer (problematische) terminale zorg en begeleiding aan de orde is, is het begrip hospice en het bestaan van een hospice niet het eerste wat bij betrokkenen opkomt. Toch maakt een hospice deel uit van onze samenleving en vormt een deel in de keten van zorgvoorziening aan terminale mensen. Om aan de mogelijkheden van palliatieve terminale zorg en het bestaan van een hospice, in het bijzonder het Sint Maartenhuis, meer bekendheid te geven beschikt Stichting Sint Maartenhuis over voorlichtingsmateriaal.
Voorlichting is een wezenlijk onderdeel van ons bestaansrecht. Het bestuur stelt daarvoor voorlichters aan die regelmatig acties ondernemen om een zo breed mogelijk publiek, en organisaties en belanghebbenden in de regio te informeren.
Voorlichting is een continu proces, waarbij alle betrokkenen van het hospice een belangrijke rol vervullen.

Samenwerking
Als deel in de keten van de zorgverlening aan terminale mensen is samenwerking noodzakelijk en zijn contacten onontbeerlijk. Aansluiting bij de landelijke koepel VPTZ, plaatselijke- en regionale zorgaanbieders en overige dienstverlenende instellingen is gewenst. Bekendheid bij en deelname aan plaatselijke-, regionale- en of landelijke activiteiten/overheden dient bevorderd en gecontinueerd te worden.

Toekomst & huisvesting
Het (voort)bestaan van het hospice wordt bepaald door een structureel aanbod van gasten. De huidige twee-bedden situatie lijkt op dit moment toereikend, maar verondersteld wordt dat er de komende jaren meer vraag komt naar terminale zorg. De huidige locatie, als zelfstandige unit binnen een groter geheel, levert enerzijds voordelen op, anderzijds blijkt het een drempel te zijn.
Bezinning over een eigen zelfstandige huisvesting dwingt tot het onderzoeken van alternatieven, waarbij belangrijke vragen zijn:

• Is de veronderstelling juist dat er een toenemende vraag zal ontstaan naar terminale zorg?
• Verantwoorde financiering
• Gezonde exploitatie
• Goede voorzieningen en privacy voor de gast
• Voldoende facilitaire voorzieningen
• Acceptatie van en door de woonomgeving
• Voldoende menskracht om continuïteit te waarborgen

Het bestuur
Het bestuur is eindverantwoordelijk voor de totale zorg en exploitatie van het hospice Sint Maartenhuis zoals omschreven in de statuten van de stichting. Zij draagt zorg voor een gezonde exploitatie, voldoende, adequate mogelijkheden, middelen en menskracht om de specifieke terminale zorg te kunnen geven. Het bestuur van de stichting is zodanig samengesteld dat er voldoende bestuurlijke-, financiële-, en zorginhoudelijke kennis aanwezig is om de doelstelling van het Sint Maartenhuis vorm en inhoud te kunnen geven.
Aan de uitvoerende medewerkers worden door het bestuur de marges van het zelfstandig handelen en verantwoordelijkheden aangegeven.

(geactualiseerd oktober 2022)